De Britse bommenwerper Lancaster NN775 van het 514de RAF Bomber Command Squadron stortte op 5 maart 1945 om 15u neer in deelgemeente Bunsbeek. Dit vliegtuig was om 10u35 opgestegen in het Engelse Waterbeach, bij Cambridge en was op de terugweg van Gelsenkirchen, waar het een aanval op een olieraffinaderij uitvoerde en getroffen werd door Duits afweergeschut.
In de ochtend van 5 maart 1945 vertrokken op de Britse luchtmachtbasis in Waterbeach 170 bommenwerpers, waaronder de Lancaster NN775. Voor de bemanning was het hun zevende missie. De Lancasters van het 514de Squadron stegen op met een interval van één minuut. Met 5000 kilo bommen en nog eens zoveel brandstof aan boord klommen de vliegtuigen moeizaam naar hun kruishoogte. De toestellen vormden pas boven de Noordzee hun formatie en zetten koers naar Duitsland. Het bombardement van die dag vernietigde de volledige site 1/6 van de steelkoolmijn en de benzeenfabriek in Gelsenkirchen.
Reeds in 1936 was binnen de Britse luchtmacht RAF het ‘Bomber Command’ opgericht om weerwerk te kunnen bieden tegen de gevreesde Duitse overmacht in de lucht. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zou het Bomber Command een beslissende rol spelen met zijn strategische bombardementen op industriële sites in Duitsland. Die hadden tot doel de Duitse oorlogsindustrie te ontwrichten. De omvang van het hele opzet is vandaag nauwelijks te vatten: geschat wordt dat één miljoen mensen gedurende de vijf oorlogsjaren actief waren in het Bomber Command, dat 55.000 jonge militairen verloor. Op het einde van de oorlog in 1945 stond het geluk al een maand lang aan de zijde van het 514de Squadron, want geen enkele bommenwerper ging verloren. De Duitse vijand zat op de knieën en de oorlog zou niet zo heel lang meer duren. Maar op 5 maart 1945 beet de Duitse luchtafweer fors van zich af en de bemanningen rapporteerden dat ze zagen hoe één bommenwerper neergehaald werd boven het doelgebied. De Lancaster NN775 raakte die dag vermist en stortte neer in Bunsbeek en verdween in de drassige ondergrond van een weide in de Pamelenstraat. De zeven inzittenden kwamen bij de crash in Bunsbeek onmiddellijk om het leven.
Onderzoeksrapport 2 NN775 na de crash en brief aan vader Olsen van RAF
De Britse bommenwerpers werden bemand door zeven vliegeniers: piloot, navigator, bommenrichter, radiotelegrafist, boordwerktuigkundige en twee boordschutters. De crew van de Lancaster NN775 werd geleid door de 23-jarige Noord-Ierse piloot Flying Officer Holman Kerr. De navigator was de 21-jarige joodse Flight Sergeant Sidney Smith, Frank Clarke was de bommenrichter, de 20-jarige Sergeant Christopher Hogg uit Birminghamn bemande de geschutskoepel op de rug van het vliegtuig en de 20-jarige Sergeant William Marsden uit Lancashire was de boordtechnieker. Zij waren allen afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk. De twee andere bemanningsleden kwamen van veel verder. De 18-jarige radiotelegrafist-boordschutter Flight Sergeant Allan Olsen kwam uit Toowoomba in Australië en de 23-jarige Sergeant Herbert Thomas uit Jamaica bemande de geschutskoepel in de staart van het vliegtuig.
Het begin van de zoektocht
Kort na de crash van de Lancaster NN775 in Bunsbeek vond een Brits onderzoeksteam de lichamen van vier van de zeven bemanningsleden. Slechts twee daarvan konden worden geïdentificeerd: de 21-jarige joodse flight sergeant en navigator Sidney Smith en de bommenrichter Frank Clarke. Op de andere twee gevonden stoffelijke resten kon er destijds geen naam geplakt worden en drie lichamen bleven achter in de Bunsbeekse ondergrond. De gevonden lichamen werden begraven in de tuin van het militaire hospitaal van Heverlee, onder een kruis met de vermelding “Bomber crew (perhaps 5) Killed 5-3-45”.
Een jaar later keerde een gespecialiseerd team terug naar de locatie van de crash in de Pamelenstraat en op 23 maart 1946 werd nog een vruchteloze poging ondernomen om de achtergebleven bemanningsleden te bergen. Squadron Leader Clowes, die de droeve taak had met de Missing Research and Enquiry Service alle crashplaatsen te bezoeken waar nog vraagtekens waren omtrent het lot van de bemanning, schreef in zijn verslag: “Er blijft niks over op de plaats van de crash, enkel een kuil van zes op twee meter, vol water”. De zeven families moesten vrede nemen met het feit dat hun zonen nooit zouden terugkeren. Een collectief graf met zeven grafstenen op de intussen als militaire begraafplaats ingerichte site in Heverlee, zou de enige tastbare verwijzing naar hun lot blijven.
Het verhaal van de NN775 was er een met vele vraagtekens en daarom startte het gemeentebestuur van Glabbeek na meer dan 70 jaar de zoektocht naar de gecrashte Lancaster. In april 2016 deed het Planehunters Recovery Team Belgium met dieptemeters een vooronderzoek op de locatie van de crash en in augustus 2016 voerde Bom-Be een bijkomende detectie uit, waarbij de juiste positie van het vliegtuigwrak in de ondergrond werd afgetekend met een magnetometer. De geregistreerde anomalieën in het terrein bleken verrassend goed overeen te komen met het profiel van een Lancaster. Zo kon exact worden vastgesteld waar de vier motoren en de romp zich bevonden op een diepte tussen de twee en de vier meter. Na deze voorbereidende onderzoeken vroeg het gemeentebestuur bij het Vlaams Agentschap voor Onroerend Erfgoed een vergunning aan om het vliegtuigwrak te bergen. Dankzij het opzoekwerk van André Bruyninckx en Ben Cleynen konden we na contacten met de familieleden van de slachtoffers ook voor het eerst een gezicht plakken op alle slachtoffers en ontdekten we wie ze waren en waar ze vandaan kwamen.
De berging van het vliegtuig en de laatste slachtoffers
Tijdens het weekend van 11, 12 en 13 november 2016 werd het volledige vliegtuigwrak opgegraven. Het gemeentebestuur koos voor de start van de opgravingswerken de symbolische datum van Wapenstilstandsdag. Het was bovendien de verjaardagdatum van Allan Olson. Door de berging van het vliegtuig konden ook eindelijk alle bemanningsleden geborgen worden. Op 12 en 13 november 2016 vond het bergingsteam de stoffelijke resten van de bemanningsleden die nog in de ondergrond waren achtergebleven. Op vrijdag 28 april 2017 kregen de laatste slachtoffers een laatste waardige rustplaats op het militair kerkhof van Heverlee waardoor we de 7-koppige bemanning na 72 jaar terug konden samen brengen in één graf. In aanwezigheid van maar liefst 38 familieleden van de slachtoffers en de ambassadeurs van het Verenigd Koninkrijk en Australië werden de laatste slachtoffers tijdens een militaire ceremonie met veel respect begraven. Aan het gemeentehuis van Glabbeek werd er diezelfde dag een herdenkingsmonument ingehuldigd ter nagedachtenis van deze soldaten die tijdens WO II hun leven gaven voor de vrijheid die wij vandaag kennen. Maar wat de zoektocht naar de Lancaster NN775 pas echt een diepmenselijk project maakte, was het feit dat het gemeentebestuur van Glabbeek na 72 jaar aan de families eindelijk antwoorden kon geven op hun vele onbeantwoorde vragen.
De begrafenis van de laatste slachtoffers van de Lancaster NN775 op vrijdag 28/4/17
De bloemenhulde op de crashlocatie en de inhuldiging van het herdenkingsmonument voor de bemanning van de Lancaster NN775 op 28/4/17 door burgemeester Peter Reekmans en de ambassadeurs van het VK en Australië
